Evropska konvencija o ljudskim pravima
Struktura
Konvencija se sastoji iz preambule, osnovnog teksta i 13 protokola.
U Preambuli je istaknuto da je osnov Konvencije Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima, koju je Generalna skupština Ujedinjenih nacija, donijela 10. decembra 1948. godine.
Član 1 utvrđuje obavezu svih država potpisnica da poštuju prava i slobode koje garantuje Konvencija. Ako se prekrši obaveza i dođe do povrede sloboda i prava, predviđena je međunarodna sudska zaštita.
Prvi dio Konvencije (čl. 2 - 18) sadrži osnovna prava i slobode. Drugi (čl.19 -51), uređuje funkcionisanje Evropskog suda za ljudska prava, a treći (čl. 51 - 59) reguliše proceduralna pitanja i nadležnost u vezi sa potpisivanjem, ratifikovanjem, tumačenjem, predmetnom, teritorajalnom i vremenskom primjenom odredbi Konvencije.
Protokoli su pravna pravila kojima se vrše izmjene i dopune osnovnog teksta Konvencije. Po stupanju na pravnu snagu, postaju pravno obavezujući dijelovi Konvencije, a donose ih i ratifikuju potpisnice Konvencije i članice Savjeta Evrope.
Osnovna prava i slobode
- Pravo na život (čl. 2)
- Zabrana mučenja, nečovječnog i ponižavajućeg postupanja(čl. 3)
- Zabrana ropstva i prinudnog rada (čl. 4)
- Pravo na slobodu i sigurnost (čl. 5)
- Pravo na pravično suđenje (čl. 6)
- Kažnjavanje samo na osnovu zakona (čl. 7)
- Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života (čl. 8)
- Sloboda misli, savjesti i vjeroispovjesti (čl. 9)
- Sloboda izražavanja (čl. 10)
- Sloboda okupljanja i udruživanja (čl. 11)
- Pravo na sklapanje braka (čl. 12)
- Pravo na djelotvorni pravni lijek (čl. 13)
- Zabrana diskriminacije (čl. 14)
Protokol 1
- Pravo na mirno uživanje imovine (čl. 1)
- Pravo na obrazovanje (čl. 2)
- Pravo na slobodne izbore (čl. 3)
Protokol 4
- Zabrana dužničkog ropstva (čl. 1)
- Sloboda kretanja (čl. 2)
- Zabrana protjerivanja sopstvenih državljana (čl. 3)
- Zabrana kolektivnog protjerivanja stranaca (čl. 4)
Protokol nisu potpisale Andora, Grčka i Švicarska, a ratifikaciju nisu izvršile Španija, Turska i Velika Britanija.
Protokol 6
- Zabrana izricanja i izvršavanja smrtne kazne (čl. 1)
Rusija je jedina potpisnica Konvencije koja nije ratifikovala Protokol.
Protokol 7
- Zaštita u postupku protjerivanja stranaca (čl. 1)
- Pravo na žalbu u krivičnim stvarima (čl. 2)
- pravo na nadoknadu za pogrešnu osudu (čl. 3)
- Pravo ne biti suđen ili kažnjen dva puta u istoj pravnoj stvari (Non bis idem)(čl. 4)
- Jednakost supružnika (čl. 5)
Protokol nisu ratifikovale Belgija, Njemačka, Holandija, Turska i Španija, a zemlje koje ga nisu potpisale su Andora i Velika Britanija.
Protokol 12
- Opšta zabrana diskriminacije (čl. 1)
Protokol nisu potpisale: Andora, Bugarska, Danska, Francuska, Litvanija, Malta, Poljska, Švedska, Švicarska i Velika Britanija.
